Meksika Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası (SNTE) ve Ulusal İnsan Hakları Komisyonu: İnsan Haklarının Desteklenmesi ve Savunulmasında Müttefikler (CNDH) [1] – María Antonieta García Lascurain

María Antonieta García Lascurain
Meksika Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası

İspanyolca-Almanca Çeviri: Prof. Dr. Wolfgang Jantzen
Almanca-Türkçe Çeviri: PoliTeknik

BM İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde (1948) açık ve kesin bir biçimde tüm insanların hak ve özgürlükleri yansı bulmaktadır; devletlerin büyük çoğunluğu bu hak ve özgürlükleri kendi yasal çerçevelerine her ne kadar eklemiş olsalar da, bu önemli bildirge dünya nüfusunun büyük bir bölümü için hâlâ çözülememiş bir sorun olmaya devam ediyor.

Amerika Kıtası’nda, insan haklarını korumak için Amerikan Devletler Örgütü (ADÖ) anlaşması, ilk bölgesel enstrüman olmuştur ve büyük önem taşıyan ikinci enstrüman, İnsan Hakları ve Yükümlülükleri için Amerika Bildirgesi’dir, zira Dışişleri Bakanı ve UNESCO Genel Direktörü (1948)[2] Profesör Jaime Torres Bodet bu bildirge için Meksika’da süreci başlatan kişi olmuştur.

Bu alanda Meksika’nın desteklediği ve katıldığı diğer enstrümanlar, Amerika İnsan Hakları Sözleşmesi (1981 San José Paktı)[3] ve Amerika Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi Ek Protokolü’dür, Meksika’nın 1996’da onayladığı “San Salvador Protokolü”[4]. Meksika aynı zamanda iki merciden oluşan İnsan Haklarını Koruma İnteramerikan Sistemi’nin üyesidir: İnteramerikan İnsan Hakları Komisyonu ve İnteramerikan İnsan Hakları Mahkemesi.

Meksika örneğinde, 1917 tarihli ve yürürlükte olan siyasi anayasanın maddeleri sosyal haklara ilişkin önemli bir kataloğu göz önünde bulunduruyor.

Kuşkusuz 10 Haziran 2001’de yayınlanan anayasa reformu insan hakları alanında yapılan en önemli reformlardan biri olmuştur. Anayasanın 1. maddesinde birey kavramı kişi kavramı ile değiştirilmiştir. O, resmi açıdan, Meksika’nın da bir parçası olduğu uluslararası sözleşmelerde belirtilen insan haklarının kabulünü olduğu kadar, bu hakların korunmasını güvence altına almayı da benimsemiştir. Öte yandan bu madde, her daim (“pro persona” ilkesi uyarınca) kapsamlı korumayı tercih ederek, insan haklarına bağlı normların bu sözleşmeyle ve ilgili uluslararası anlaşmalarla uyumlu olarak yorumlanacağını belirlemiştir. Kurumlar, yeterlikleri düzeyinde, insan haklarını destekleme, koruma, onlara saygı göstermekle yükümlüdür ve evrensellik, karşılıklı bağımlılık, bölünmezlik ve ilericilik ilkeleriyle uyumlu olarak güvence altına almak zorundadır. Dolayısıyla devlet yasaların belirlediği koşullar çerçevesinde insan hakları ihlallerini önlemek, bu ihlalleri araştırmak, cezalandırmak ve telafi etmek zorundadır.

Ülkemizde eğitimin hukuksal çerçevesini çizen anayasanın 30. maddesi, ikinci paragrafta şunları belirlemiştir: “Devlet tarafından hazır bulundurulan eğitim, insanın tüm yeteneklerini ahenk içerisinde geliştirmesini ve aynı zamanda insanın vatan sevgisini, insan haklarına saygısını ve enternasyonal dayanışma bilincini, bağımsızlık ve adalet sevgisini desteklemeyi hedefler.

Eğitim ve İnsan Hakları

Meksika anayasasında insan haklarının resmi olarak kabul edilmesi, bu haklardan tümüyle yararlanılmasını otomatikman güvence altına almaz, bu nedenle de daha iyi sonuçlar elde etmek için, tüm alanlarda sergilenecek iradenin toplamı olarak, tüm Meksikalıların çalışması ve gayret göstermesi kaçınılmazdır.

Eğitim ve özellikle de kamu okulları, tüm insanların temel haklarının geçerliliğini ve onlara saygı duyulmasını ilerletmek için kuşkusuz ayrıcalıklı alanlardır. Ve öğretmenler bu görev için kuşkusuz baş aktörlerdir. Bu nedenle 2014’te Meksika Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası (SNTE) ve insan haklarını koruma ve desteklemekten sorumlu bir devlet kurumu olan Ulusal İnsan Hakları Komisyonu (CNDH), karşılıklı destek mekanizmaları kullanılarak, Meksikalı öğretmenler lehine, her yıl onaylanmak kaydıyla, bilimsel etkinlikler önermek ve geliştirmek için bir işbirliği sözleşmesi imzaladı.

CNDH ve SNTE insan haklarının tümden ve etkili olarak uygulanmasının demokratik yaşamda sağlanacak ilerlemeler için en sağlam temeli oluşturduğu konusunda hemfikirdir. Eğitim diğer hakların inşası ve ele geçirilmesi için bağlayıcıdır ve o, bu doğrultuda yetkin kılar; eğitim olmaksızın kişi örneğin iş ve sağlık gibi haklara erişemez; erişmeyi denemeleri, zor, adil olmayan ve elverişsiz koşullarda gerçekleşecektir.

SNTE’nin Ulusal Başkanı Öğretmen Diaz de la Torre, işbirliği sözleşmesinin kabulü vesilesiyle, öğretmenliğin daima İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin ön doğruları ve değerleri ile bağlı olduğunu ve “kamu okullarından hareketle, öğretmenlerin yurttaşlık, demokratik ve etik bir kültürün geliştirilmesini destekledikleri kadar, barışa, özgürlüğe ve insan onuruna saygıya katkı sunan değerlerin güçlendirilmesini de desteklediklerini anımsatmıştır. Kamu okulları, aile, çocuklar ve gençlik ile birlikte saygının, dayanışmanın, hoşgörünün ve uyumlu birarada yaşamın değerlerini sağlamlaştırmak için vazgeçilemez bir ortam, mükemmel bir ortam oluşturur”. Bu açıdan Ulusal Kamu Denetçisi Luis Raúl González Pérez (CNDH) zamanında şunu vurgulamıştır: “Caydırıcılığın kendisi, insan hakları ihlallerine karşı elimizde bulunan en iyi savunmadır ve caydırıcılık alanında eğitim en güçlü araçtır”.

 

Öğretmen Eğitimi: İnsan Hakları Kültürünü Güçlendirmede SNTE Stratejisinin İlkesi

SNTE’nin insan hakları, cinsiyetler arası adalet ve eşitlik alanındaki programı, gerekli öğelerin etkin kılınarak, saygı ve hoşgörü kültürünün öğrencilerde geliştirilmesi ve onlara aktarılması için, insan haklarıyla bağlantılı farklı alanlarda öğretmenlere sınıflarda eşlik edilmesine dayanmaktadır. Buna şu etkinlikler dahildir:

• “İnsan hakları, eşitlik ve cinsiyet perspektifleri, şiddetin tür ve çeşitleri ve iş hakları konusunda yeterlikler” kursu.
• “Okullarda şiddet konusunda uzmanlaşma” kursu.
• “İnsan hakları bakış açısından okulda birarada yaşama” kursu.
• Cinsiyetler arası eşitlik için atölyeler: “Eğitim topluluklarıyla diyalog”.
• İnsan hakları destekçilerinin yarışmaları (resim yarışmaları, denemeler, afiş ve anlatılar).
• Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası’nın Elçi Programı (SNTE).

1. a) İnsan hakları, eşitlik ve cinsiyet perspektifleri, şiddetin tür ve çeşitleri ve iş hakları konusunda yeterlikler kursu:

Amaç: Eğitim çalışanları için insan hakları ve güvencelerine ilişkin temel tasarıların yüksek öğrenim kapsamında öğrenilmesini ve benimsenmesini kolaylaştırmak.

İçerik: Birbiriyle eşzamanlı olmayan 10 bölümden oluşuyor, sanal bir platformda öğreniliyor ve birbirini izleyen 4 cumartesi boyunca düzenlenen konferanslarda, bu bölümler hakkında fikir edinebilmek için eşzamanlı yapılıyor.

1. Bölüm: İnsan haklarının tarihsel gelişimi.
2. Bölüm: İnsan haklarının tasarı ve gerekçesi.
3. Bölüm: İnsan haklarının Meksika meşruiyet rejimindeki yeri.
4. Bölüm: Meksika’da insan haklarını hukuksal koruma sistemi.
5. Bölüm: Meksika’da insan haklarını hukuksal olmayan yollarla koruma sistemi.
6. Bölüm: İnsan haklarının ulusal ve uluslararası düzlemde korunması.
7. Bölüm: İnsan haklarının korunmasına ilişkin Meksika’daki organizasyonlarda şikayet süreçleri.
8. Bölüm: Kadın ve erkek eşitliği ve cinsiyetler perspektifi.
9. Bölüm: İnsan hakları, şiddetin farklı biçimleri ve koşulları ve önleyici adımlar.
10. Bölüm: İşyerinde Ulusal İnsan Hakları Komisyonu’nun sorumluluk alanı ve yetkisizliği.

Birbirini izleyen eşzamanlı konferanslar:

1. Kız erkek ve yetişmekte olanların insan hakları.
2. İncitilebilirlik durumunda olan gruplara ayrımcılık.

III. İnsan hakları öğretimi için metodoloji.

1. İnsan hakları ve barış için eğitim.

Kapsam alanı:

Uygulama: 6

Kayıt: 33.676

Video konferansa katılım: 211.138

1. b) Okullarda şiddet konusunda uzmanlaşma kursu

Amaç: Okul ortamlarında şiddetten arındırılmış alanlar yaratmak için gerekli araçlarla donanım.

İçerik: Birbiriyle eşzamanlı olmayan 4 bölümden oluşuyor, sanal bir platformda öğreniliyor ve birbirini izleyen 4 cumartesi boyunca düzenlenen konferanslarda, bu bölümler hakkında fikir edinebilmek için eşzamanlı yapılıyor.

1. Bölüm: Eğitim hakkının korunması ve savunulması için SNTE öğretim personelinin, ulusal hukuk çerçevesi ve Meksika’da yasalaşmış uluslararası sözleşmelerin sorumluluk alanına giren yetki ve sorunlar.
2. Bölüm: Eğitim alanında Ulusal İnsan Hakları Komisyonu (CNDH), İnteramerikan İnsan Hakları Komisyonu ve İnteramerikan İnsan Hakları Mahkemesi’nin sorumluluk alanı.
3. Bölüm: Aile içi şiddet.
4. Bölüm: Okulda şiddet.

Birbirini izleyen eşzamanlı konferanslar:

1. Okulda şiddet ve insan hakları.
2. Okulda şiddete karşı müdahale biçimleri ve öneriler.

III. Okulda şiddete karşı önlem ve müdahale için metodoloji ve didaktik inceleme.

1. Okulda şiddetten arındırılmış bir ortamın arabuluculuğunu yapma ve bu ortamın yaratılması.

Kapsam alanı:

Uygulama: 10

Kayıt: 35.721

Video konferansa katılım: 106.035

1. c) Okulda insan hakları bakış açısıyla birarada yaşama kursu

Amaç: Sağlıklı birarada yaşam aracılığıyla insan haklarına ve onun eğitim ortamlarında uygulanmasının önemine ilişkin bilincin geliştirilmesi.

İçerik: Birbiriyle eşzamanlı olmayan 6 bölümden oluşuyor, sanal bir platformda öğreniliyor ve birbirini izleyen 4 cumartesi boyunca düzenlenen konferanslarda, bu bölümler hakkında fikir edinebilmek için eşzamanlı yapılıyor.

1. Bölüm: Varolmanın onuru.
2. Bölüm: İnsan onuruna yakışan okul.
3. Bölüm: İnsan hakları ve eğitim sürecine katılanların hakları.
4. Bölüm: Etik ve yurttaşlık eğitimi.
5. Bölüm: Sosyo-emosyonal eğitim.
6. Bölüm: Okulda birarada yaşamak.

Birbirini izleyen eşzamanlı konferanslar:

1. Diğeri: Onunla demokratik, barışçıl ve hoşgörülü bir ilişki.
2. Onur ve sosyal-emosyonal yeterlik gelişimi.

III. Eşitlik eğitiminde ayrıntılandırılmış pedagoji.

1. Okulda birarada yaşam için sorumluluk. Kontrol ya da özdüzenleme?

Kapsam alanı:

Uygulama: 7

Kayıt: 12.010

Video konferansa katılım: 31.244

1. d) Cinsiyetler arası eşitlik için atölyeler: “Eğitim topluluklarıyla diyalog”.

Amaç: Ayrımcılığa ve şiddete karşı mücadelede güç birliği sağlamak için eğitim topluluğu üyelerinin duyarlı kılınması.

İçerik: Birbiriyle eşzamanlı olmayan 6 bölümden oluşuyor, sanal bir platformda öğreniliyor ve birbirini izleyen 4 cumartesi boyunca düzenlenen konferanslarda, bu bölümler hakkında fikir edinebilmek için eşzamanlı yapılıyor.

Atölye 1

İnsan hakları ve cinsiyetler arası eşitlik

İnsan hakları bakış açısından cinsiyetler arası eşitlik. Teorik ve pratik araçlar.

Kadınların insan hakları

Cinsiyetler arası eşitliği entegre etmeye çalışan kurumsal dönüşüm yöntemi olarak Gender-Mainstreaming.

Erkeksilik.

Ailesel sorumluluklar.

İçselleyici (inklusiv) bir dilin kullanılması.

Atölye 2

Taciz, psikolojik cinsel baskı ve eziyet

Taslak çerçeve

Düzgüsel çerçeve

Müdahale ve dikkat etme stratejileri

Atölye 3

Yerli halk ve toplulukların hakları

Ayrımcılık, kültürlerarasılık ve insan hakları

Düzgüsel ulusal ve uluslararası çerçeve

Cinsiyetler arası eşitlik bakış açısından yerli halk ve toplulukların hakları

Kapsam alanı:

Video konferansa katılım: 11.912

1. e) İnsan hakları destekçilerinin yarışmaları (resim yarışmaları, denemeler, afiş ve anlatılar)

 

“İnsan Haklarım ve Sorumluluklarım” Resim Yarışması

Amaç: Haklar ve sorumluluklara dair bilginin ifade aracı olarak resim çizme yoluyla, insan haklarının yaygınlaşması ve uygulanması ve de insanın kendisi ve diğerleri için sorumluluk üstlenmesine katkı sunmak.

Hedef kitle: Ulusal eğitim sitemine bağlı kamu okullarında, 4., 5. ve 6. sınıflara kayıtlı öğrenciler.

Kapsam alanı:

Katılımcı sendika grupları: 52

Katılımcı öğrenci: 2.107

Katılımcı öğretmen: 2.086

“Cinsiyetler arası Eşitlik Bakış Açısından Okul Uygulamaları” Deneme Yarışması

Amaç: Öğretmenlerin sorumluluk taşıyan ve çabalayan bir okula dair hayal ve önerilerini bir metin aracılığıyla eğitimci topluluğuyla paylaşmaya davet edilerek, insan haklarının yaygınlaştırılması ve uygulanmasına ve de cinsiyet eşitliği ve adaletinin güçlendirilmesine katkı sunulması.

Hedef kitle: Ulusal eğitim sisteminde çalışan öğretmenler, SNTE üyeleri

Kapsam alanı:

Katılımcı sendika grupları: 34

Katılımcı öğrenci: 208

“İnsan Hakları ve Arkadaşlık” Anlatı Yarışması

Amaç: Haklar ve sorumluluklara dair bilginin ifade aracı olarak yazılı söz üzerinden, İnsan haklarının yaygınlaşması ve uygulanması ve de insanın kendisi ve diğerleri için sorumluluk üstlenmesine, duyarlılık yaratarak katkı sunmak.

Hedef kitle: SNTE üyesi öğretmenlerin görev yaptığı kamu ortaokullarında okuyan çocuklar.

Kapsam alanı:

Katılımcı sendika grupları: 35

Katılımcı öğrenci: 1.984

Katılımcı öğretmen: 1.975

“Cinsiyetler Arası Eşitliği Destekleyen Gençler” Afiş Yarışması

Amaç: Haklar ve sorumluluklara dair bilginin ifade aracı olarak çizim üzerinden, İnsan haklarının yaygınlaşması ve uygulanması ve de insanın kendisi ve diğerleri için sorumluluk üstlenmesine, duyarlılık yaratarak katkı sunmak.

Hedef kitle: SNTE üyesi öğretmenlerin görev yaptığı kamu liselerinde okuyan çocuklar.

Kapsam alanı:

Katılımcı sendika grupları: 33

Katılımcı öğrenci: 997

Katılımcı öğretmen: 995

Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası’nın Elçi Programı (SNTE)

Amaç: Öğretmenlerin mesleki gelişim süreçlerindeki başarısını tanıyan saygın kişiliklerle ilişki aracılığıyla, eğitim çalışanlarının isteklerine ve kamu okulunun sosyal değerine katkı sunmak.

Haklar ve sorumluluklara dair bilginin ifade aracı olarak çizim üzerinden, İnsan haklarının yaygınlaşması ve uygulanması ve de insanın kendisi ve diğerleri için sorumluluk üstlenmesine, duyarlılık yaratarak katkı sunmak.

Hedef kitle: Yönetim kadrosu, öğretmenler, okul temsilcileri ve de pedagoji yüksekokulları öğrencileri ile ebeveynler.

Kapsam alanı:

Konferanslar: 58

Katılımcı öğrenci: 997

Elçi konferansları katılımcısı: 26.497

Biz, Meksikalı öğretmenler, insan hakları alanında geçerli bir kültürün oluşturulmasından, bu haklardan tümüyle yararlanılmasından sorumluyuz ve bu amaçla çalışma saatlerimizde, günbegün, sınıflarda birarada yaşama ortamı ve barış iklimi, öğretmenler ve öğrenciler arasında eşitliği ve eşit davranmayı tesis etmeye çabalıyoruz.

SNTE 1943’te kurulan Meksika Ulusal Eğitim Çalışanları Sendikası (SNTE), tüm eğitim aşamalarında görev yapan 1.650.000 eğitim çalışanının (küçük çocuklar, okul öncesi eğitim, ilkokul, oraokul, lise, önlisans ve meslek eğitimi) ve 700.000 emeklinin meşru temsilcisidir. Kaynak: http://www.snte.org.mx/

 

Eğitsel, Kültürel ve Mesleki Düzelmeyi Geliştirme Ulusal Dairesi (Colegiado Nacional de Desarrollo Educativo, Cultural y Superación Profesional) ve SNTE’nin Uluslararası İlişkiler Konseyi’nin (Consejo de Relaciones Internacionales) işbirliğiyle Sosyal Bağ için Ulusal Komite’nin (Comité Nacional de Vinculación Social) sunduğu bilgi.

[1] Sindicato nacional de trabajadores de la educación (SNTE) / Comisión nacional de los derechos humanos (CNDH)

[2] 1948’de Kolombiya’nın başkenti Bogotá düzenlenen 9. Uluslararası Amerika Konferansı’nda kabul edilmiştir. http://www.oas.org/es/cidh/mandato/basicos/declaracion.asp

[3] San José, Costa Rica, 22. November 1969. https://www.oas.org/dil/esp/tratados_b-32_convencion_americana_sobre_derechos_humanos.htm

[4]         San Salvador, El Salvador, Inkrafttreten: 11/16/99. https://www.oas.org/juridico/spanish/tratados/a-52.html