İnsan Hakları Bağlamında Eğitim Hakkının Genişletilmesi: Brezilya Deneyiminde Yaşanan İlk Gelişmeler

Prof. Dr. Joseval dos Reis Miranda                                Prof. Dr. Lenilton Francisco de Assis
Prof. Dr. Charliton José dos Santos Machado           Prof. Dra. Quezia Vila Flor Furtado
Prof. Dr. Alexandre Magno Tavares da Silva               Prof. Dra. Maria Erenilza Pereira
Prof. Dr. Aparecida de Lourdes Paes Barreto             Prof. Dra. Isabel Marinho da Costa

Prof. Dr. Alexandre Magno Tavares da Silva | Universidade Federal da Paraíba – Brezilya

AMAÇ – Bu metnin amacı, Bir İnsan Hakkı olan Eğitim Haklarının Genişletilmesi – 2018 gündemine yönelik gönüllü uluslararası seferberlikte Brezilya’nın konuya ilişkin ilk katkılarını aktarmaktır. En başta, 31 Ağustos 2016’dan bu yana Brezilya toplumunun muazzam politik, ekonomik ve toplumsal huzursuzluk süreçlerinden geçtiğine işaret etmek istiyoruz. Toplumsal-politik–ekonomik kazanımlardaki gerileme ve elde edilen hakların yok sayılması, eğitim alanında gittikçe daha karanlık zamanlardan geçildiğini göstermektedir. Zira sağlık, konut, ulaşım, insan hakları, vb. gibi alanların yanı sıra bu kamu politikası da yalnızca ideolojik saldırılara değil aynı zamanda bütçe saldırılarına da maruz kalmaktadır. Gerçekten de, CNTE (Brezilya Eğitim İşçileri Konfederasyonu) şunu ileri sürmektedir; “istedikleri şey; yalnızca okul müfredatındaki konuların değil, toplumsal, siyasi, iktisadi, kültürel ve cinsel bir perspektiften İnsan olmanın en temel yönlerinin tartışıldığı, kapsamlı bir düşünme mekanı olan kamusal eğitime son vermektir. Okulu yarıda bırakma, ırkçı önyargılar, cinsiyetçi şiddet ya da ekonomik eşitsizlik gibi sorunları tartışmayı istemezler. Ve bu durum, güçlü ve demokratik bir okul sisteminin inşasına hiçbir şekilde katkıda bulunmaz.”

İLK ADIMLAR – Sn. Zeynel Korkmaz (PoliTeknik Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni) tarafından eğitim haklarının genişletilmesi projesine işbirliği için davet edildiğimizde, bunun öğretmen, öğrenci, sivil toplum kuruluşlarında sosyal eğitmen, toplumsal hareketlerde aktivist, vb. çok sayıda dost ve arkadaşla bilgi paylaşımına ve alternatifleri tartışmaya yönelik önemli bir araç olabileceğini fark ettik. Başarılı deneyimlerimiz ve karşılaştığımız zorluklar temelinde, özellikle toplumsal dışlanmaya maruz kalan savunmasız çocuklar, ergenlik çağındakiler, gençler ve yetişkinleri kapsayacak şekilde eğitim hakkının genişletilmesine dair fikir ve öneriler sunabiliriz.

TARTIŞMA GRUPLARI – Aldığımız davet ve bu oluşumla işbirliği yapma arzumuz neticesinde, projeyi yaymak için ilk adımları tartışma grupları biçiminde inşa ettik. Bir ilk adım olarak, Prof. Dr. Eva Borst (Mainz Üniversitesi) ve Sn. Zeynel Korkmaz tarafından gönderilen belgeler vasıtasıyla oluşumun yapısını öğrendik. Temel bilgilerle ve e-posta/telefon yoluyla kurulan irtibatla, proje hakkında bilgi sunmak üzere potansiyel katılımcılarla iletişim kurmaya başladık. Paraiba Federal Üniversitesi (Paraiba Eyaleti), Pernambuco Federal Üniversitesi (Pernambuco Eyaleti), Rio Grande do Sul Federal Üniversitesi’nden (UNISINOS-Rio Grande do Sul) profesörleri ve yanı sıra sokak çocukları üzerine çalışma yapan sosyal topluluklardaki sosyal eğitmenleri bir araya getirdik. Bunlar arasında Yaşayan Topluluk Eğitim Merkezi – COM- VIVA (Pernambuco Eyaleti) da bulunuyor. Son olarak ayrıca CNTE (Brezilya Eğitim İşçileri Federasyonu) ile de temas halindeyiz.

TARTIŞILABİLECEK BAZI TEKLİFLER

Bu mekanlarda, grup tartışmaları organize etmek mümkündür. Yerel ihtiyaçlar doğrultusunda bazı düzenlemelerle birlikte, aşağıdaki ortak çalışma programını izlemeye çalışıyoruz:

a) Temanın sunumu ve katılımcıların izlenimleri üzerine serbest sohbet (Eğitim Haklarının Genişletilmesi). Bu ifade, mevcut konjonktürde Brezilya gerçekliği için ne anlama geliyor?;

b) Brezilya eğitim sisteminin realitesiyle yüzleşerek, özellikle en marjinalleştirilen ve sosyal olarak dışlanan grupları odak noktasına koyarak, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 26. maddesine ve maddenin vurgularına ilişkin düşünceleri tartışma;

c) PoliTeknik Gazetesi’nin hareket seferberliğinin başlangıcına ilişkin sağladığı materyalin sunumu;

d) Proje belgesinde bulunan bazı vurguların çevirisini kullanarak proje üzerine sunum yapma (Eğitim Haklarının Genişletilmesi – 2018);

e) Metin, makale ve her ülkenin gerçekliği temelinde geliştirilen proje tekliflerine ilişkin raporları içeren dosyanın (Eğitim Haklarının Genişletilmesi Üzerine Düşünceler ve Öneriler -2018) özet sunumu;

f) “d” ve “e” maddelerini gerçekleştirdikten sonra bazı gruplarda, katılımcıların üniversite veya sosyal topluluk projelerinde edindikleri deneyimler yoluyla katkı sundukları küçük tartışmalar yürüttük;

g) “Eğitim Haklarının Genişletilmesi – 2018, Brezilya Çalışma Grubu” meclisine ilişkin sunum. Bazı eğitmenler çalışma grubuna katılmaya gönüllü oldu;

h) Bazı grup tartışmalarında, eğitim hakkının genişletilmesinin yanı sıra, gönüllü seferberlik projesine başvuru ve projeyle işbirliği içinde olma önerileri yapıldı.

Her kuruluş, grup ve sivil organizasyonun kendi çalışma deneyimi olduğunu göz önünde tutarak, bu grupların, Eğitim Haklarının genişletilmesi – 2018 projesi için önemli olduğunu düşündükleri çalışma pratiklerindeki başarılı deneyimlerini belirlemelerinin, işbirliğinde bulunmanın kayda değer bir yolu olduğunu öne sürmekteyiz.

Halk Eğitimi ve Toplumsal Hareketler Gözlemevi – Koordinatör Orlandil Lima Moreira ve Severino Silva
• “Eğitim Hakkının Genişletilmesi-2018” temasıyla, Halk Eğitimi ve Toplumsal Hareketler Gözlemevi semineri organize etme.

• Gözlemevi toplantılarının gündemine projenin temasını dahil etme.

Genç ve Yetişkin Eğitimi Çalışma Grubu- Koordinatör Luis Gonsaga Gonçalves ve Quezia Vila Flor
• Grup toplantılarının gündemine projenin temasını dahil etme.

• Devlet okulu öğretmenlerinin deneyimlerine dayalı olarak, eğitim haklarını genişletmenin önemi üzerine kısa metinler hazırlama.

Eğitim Metodolojisi Departmanı – Koordinatör Lenilton Assis ve Isabel Marinho
• UFPB /EĞİTİM MERKEZİ’nde öğretmen eğitimi alanında 49 öğretmene ulaşarak, Eğitim Metodolojisi Departmanı’nın toplantı gündemine projenin temasını dahil etme.

• Öğretmenlerle sosyalleşme, uluslararası düzeyde seferberliğe yönlendirme;

• Projeyle ilgili, Alman akademik danışma kurulundan (Proje Bilim Kurulu-Yönetim) bir profesörün de iştirak ettiği, bir seminer organize etme.

Yaşayan Topluluk Eğitim Merkezi – Koordinatör Verônica Silva ve Socorro Silva
• Sosyal anlamda korunmasız, yasayla ihtilaflı çocuklar, ergenler, gençler ve yetişkinlerle çalışma deneyimine ilişkin kısa metinler hazırlama ve eğitim hakkının genişletilmesine katkıda bulunma.

Eleştirel Pedagoji ve İnsan Hakları Çalışma Grubu – Koordinatör Alexandre Magno Tavares da Silva
• “Eğitim Haklarının Genişletilmesi” temasıyla, öğretmen ve öğrencilerin katıldığı diyalog grupları kurma.

Proje tartışmaları için başka gruplarla da iletişime geçilecektir, ancak bu 17 Temmuz 2017’den sonra (üniversitelerin sömestr tatilinden sonra) yapılabilecektir:

• Eğitim İşçileri Ulusal Konfederasyonu – CNTE

• Yurttaşlık ve İnsan Hakları Merkezi (NCDH/UFPB)

• İnsan Hakları Lisans Üstü Programı (PPGDH/UFPB)

• İnsan Hakları Lisans Üstü Programı (PPGDH/UFPE)

• Toplumsal Hareketler Gözlemevi (UFPE)

• Sosyal Pedagoji ve Halk Eğitimi (Popular Education) Kolektifi (UFRGS)

• Halk Bilgisinin ve Atadan Kalan Belleğin Epistemolojisi Çalışma Grubu (UFPE)

İLERLEME – İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabulünden 70 yıl sonra, Eğitim alanında yaratılan miras hiç şüphesiz büyük zorluklar barındırıyor. Özellikle eğitimcilerin, çocuk, ergen, genç ve yetişkinlerin seferberliğiyle çok sayıda hak elde edildi. Bu bakımdan, yıllardır demokratik bir toplum ile özgürleştirici bir eğitimin inşasına olanak sağlayan Brezilya’daki toplumsal hareketlerin önemi vurgulanmaya değerdir. Brezilya’nın en iyi pedagoglarından biri olan ve adil, katılımcı, eleştirel ve yaratıcı bir topluma vurgu yapan düşünür Paulo Freire’yi (1921-1997) de bu hususta kenara bırakamayız. Freire, binlerce eğitimcinin hem okulda hem de okul dışı mekanlarda yürüttüğü mücadelede muazzam bir ilham kaynağı olmaya devam edecektir. Bu nedenle bu kısa metni onun bir alıntısıyla sonlandırmak istiyorum – “Yalnızca Kavgada umutla beklenebilir”.

Kültür herkesin malıdır ve buna herkes katılabilmelidir – Prof. Dr. Michele Borrelli

Eğitim Haklarının Genişletilmesi ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri 4