Almanya’da Çeşitliliği Desteklemek için bir Fırsat olarak Korona – Raphael Ekamba

Almanya’yı diğer Batılı ülkelerden ayıran şey kurumsal ırkçılığı inkar etmesidir. Her gün siyahiler ve beyaz olmayan insanlar çok ceşitli olumsuz deneyimler ediniyor ve bunları dile getiriyor olmalarına rağmen şu iddia ediliyor: “Bizde böyle birşey yok” (bkz.: Daimaguler 2017, S. 82-84). Resmi açıklamalarda Almanya’da kurumsal ırkçılık olmadığı belirtiliyor: “Alman makamlarında ırkçılık yok (…) herşey bir istisna ya da muhatapların yanlış algısına dayanıyor” (ICERD 2015).

Kurumsal ırkçılık kuruluşlarda (yasalar, rutinler, prosedurler, kurallar ve düzenlemeler bicimini alarak) bir bariyer etkisi gosteriyor, bir başka ifadeyle çoğunluk toplumu üyesi beyazlar için ayrıcalıklar ve siyahiler ile beyaz olmayanlar için dezavantajlar üreterek, toplumun kaynaklarına erişimde engel oluşturuyor. Kurumsal ırkçılığın “çokların” toplumundaki temel işlevi, toplumdaki konumları bölüştürmek ve statukoyu devam ettirmektir. Kanımca o Almanya’da çeşitliliği frenliyor ve herşeyin “beyazlarda kalmasını”¹ sağlıyor.

Attia ve Keskinkılıç kurumsal ırkçılığı inkâr edenlere ırkçılığın toplumdaki sonuçlarına bakmalarını öneriyor: “Kurumsal ayrımcılık yapılıp yapılmadığına ilişkin bilgiyi sonuçlar vermektedir” (Attia/Keskinkilic 2017, S. 122). Koronavirüs’ün tesirleri Amerikan toplumunda
kurumsal ırkçılığın etkilerini açığa çıkarıyor. ABD’nden edinilen bilgiler, beyazlara kıyasla siyah insanlar ve Latin Amerika kökenliler, dolayısıyla beyaz olmayanlar arasında şu noktalar apaçık ve kanıtlanabilir olarak saptanabilmiştir: Daha az meslek eğitimi, daha çok işsizlik, az gelir, az varlıklı ya da varlıklardan yoksun, yüksek oranda evsiz, daha fazla polis kontrolü ve tutuklama oranları, sağlık hizmetlerine daha az erişim ve Korona’dan daha fazla ölüm. ABD’nde pandemi içinde pandemiden söz ediliyor (bkz.: Iser/Roth 2020).

Almanya’da da pandeminin etkileri, siyahiler ve beyaz olmayanların iş piyasasında ve eğitim-öğretim alanında yapısal mağduriyetlere uğratıldığını gösteriyor. OECD’nin alarm veren 2020 araştırması, pandeminin ve onun ekonomik etkilerinin özellikle göçmen aileleri zayıf yerinden vurduğunu gösteriyor.

IW², IAB³ ve ADS⁴’nin verilerine göre işten çıkarma ve kısa çalışmaların göç kökenlilerde, göç kökenli olmayanlara kıyasla çok daha sık olduğu saptanmıştır (ADS 2020; IW 2020; IAB 2020). Pandemi Almanya’da hukum süren eğitim-öğretim eşitsizliğini de ortaya koydu. Beyaz olmayan cocuklar, notlandırmada ve orgun eğitimin üst sınıfları için alınan tavsiyelerde çoğunluk toplum üyesi çocuklara kıyasla iki kat daha fazla mağdur ediliyor (bkz.: Mafaalani 2018). Federal İstatistik Dairesi’nin yeni verileri göç kökenli insanların ve çocuklarının yoksulluktan daha sık etkilendiğini gösteriyor. Beyaz olmayan çocuklar, pandemide, evde ders görme uygulaması çercevesinde ailelerin eksik kaynakları nedeniyle oldukça mağdur ediliyor (bkz.: ADS 2020; Salihi 2020).

Eşit muameleye atıfta bulunan, hızla artan bir azınlığa sahip bir toplum için özellikle sorunun kabul edilmesi, azınlıklara verilecek olumlu bir sinyaldir: Almanya kurumsal ırkçılıkla yüzleşmek ve onunla mücadele etmek istiyor ve burada yaşayan tüm insanlara eşit davranılması
için çabalıyor. Bu anlamda güncel pandemi Almanya için bir fırsattır. O, göç kökenli insanların fırsat eşitliği ve meslek kariyerleri kapsamında yükselmelerini engelleyen cam tavanın delinmesi için bir fırsat sunuyor. Pendemi eğitim-öğretim alanındaki eşitsizliğin giderilmesi, iş piyasası ve toplumun diğer varlıklarına erişim engelinin kaldırılması ve göç geçmişine sahip insanların daha iyi katılımı ve görünebilirliği için bir vesile sunuyor. Araştırmalarıyla Koronavirüs’e karşı Uğur Şahin ve Özlem Türeci çiftinin geliştirdiği aşı buna örnektir. Onlar şimdi entegrasyonun iyi örnekleri, harika birer biliminsanı olarak alkışlanıyor. İçişleri Bakanı Horst Seehofer’in göçü Almanya’daki sorunların anası şeklinde tanımladığı o açıklaması ise unutuldu. Göçmenler ve çocukları kabul görmek için her alanda – ekonomi, kültür, politika, spor, eğitim- öğretim – “biyo Almanlar”a kıyasla iki kat daha fazla çaba sarfetmek zorunda. Dolayısıyla korona krizi göç geçmişine sahip insanların siyaset ve toplum tarafından nihayet kabul görmesi için bir fırsat sunuyor.

İlkokul son sınıflarda yapılan seçme ve buna bağlı olarak örgün eğitimin üst sınıfları için çoğunluk toplum üyesi çocukların tercih edilmesi, göç geçmişine sahip çocuk ve gençlere büyük ölçüde hauptschule (düşük mezuniyet sunan ortaokul türü; PoliTeknik’in notu) ve özel okullarda rastlanmasına yol açıyor (bkz.: ADS 2019). Şahin ve Türeci yükseköğrenime ve sermayeye erişimden yoksun kalsaydı, o zaman hayallerini gerçekleştirmeleri ve bir firma kurmaları olanaksızlaşırdı. Şu soru öne çıkıyor: Köken, ten rengi, kültür ya da dine dayalı ırkçı ayrımcılık nedeniyle eğitimöğretim sisteminde nice Şahinler ve Türeciler “yitiriliyor”?

Öğretmenler odası, üniversiteler, yüksekokullarda – araştırma evreninin tamamında – tek bir ten rengi baskın konumda: Beyaz. Siyahilere ve beyaz olmayanlara yönetimde ve şirketlerin idari kademelerinde pek rastlanmıyor. Alice Hasters temsil ve rol model işleviyle ilgili, insanın göremediği şeyi olamayacağını yazıyor. Bu bağlamda birliktelik ve entegrasyon için temsil sorunu belirleyicidir (bkz.: Hasters 2019, S. 102). Almanya’nın “renkli” olduğunu henüz havaalanları ve tren istasyonlarında farketmek olanaklı. Birlikte seyahat eden insanlara bakıldığında, başka diller, ten renkleri ya da farklı ülke kökenleri algılamak olanaklı. Bu çeşitliliği sporda, özellikle de futbolda görmek mümkün. Almanya’da günlük yaşantımızın bir gerçeği olan çeşitlilik, kurumlara, şirketlere, idari yapıya, polis teşkilatına ve parlamentoya – yani gücün hiçbir alanına ve karar mercilerine – yansımıyor (bkz.: Ahyoud/Aikin/ Bartsch/Bechert/Gyamerah/Wagner 2018).

Bu pandemi Almanya’daki tüm insanların barışçıl ortak yaşamına kalıcı etkide bulunacak köklü değişiklikleri toplumda tesis etmek için, kurumsal ırkçılığı daha iyi tanımaya yarayacak olanağı sunuyor. Almanya’da her alandaki çeşitliliği daha görünür kılmak için siyasi
düzlemde olumlu kararlar alınmak zorunda. Çeşitliliği tanıma, azınlıkların başarımlarını kabul etme ve sosyal ve ırkçı adaletsizliğe karşı tutum alma noktasında Almanya bu mevcut fırsatı kaçırırsa, o zaman anlaşmazlıklar baş gösterecek: Adaletsizlikler daha fazla göz ardı edilemez ve onlara daha çok katlanılamaz.

Kaynak:
ADS (2019): Diskriminierung an Schulen erkennen und vermeiden. Unter: https://www.antidiskriminierungsstelle.de/SharedDocs/Downloads/DE/publikationen/Leitfaeden/leitfaden_diskriminierung_an_schulen_erkennen_u_vermeiden.pdf?__
blob=publicationFile&v=4 Stand 10.02.2021
ADS (2020): Zwischenbilanz der Pandemie: Anti- Schwarzer Rassismus verschärft! Unter: https://www.antidiskriminierung.org/pressemitteilungen/2020/7/14/pm-zwischenbilanz-der-pandemie-anti-schwarzerrassismus-verschrft Stand 15.02.2021
OECD (2020): Die Coronakrise darf nicht zur Integrationskrise werden. Unter: https://www.oecd.org/berlin/presse/die-coronakrise-darf-nicht-zur-integrationskrise-werden.htm Stand 15.02.2021
Attia, Iman / Keskinkilic, Ozan Z. (2017): Rassismus und Rassismuserfahrung: Entwicklung – Formen – Ebenen. Unter: https://www.idz-jena.de/wsddet/wsd2-11/ Stand 27.07.2020
Ahyoud, Nasiha / Aikins, Joshua Kwesi / Bartsch, Sameria / Bechert, Naomi / Gyamerah, Daniel / Wagner, Lucienne (2018): Wer nicht gezählt wird, zählt nicht. Unter: https://www.kiwit.org/media/material-downloads/antidiskriminierungs-gleichstellungsdaten-einfuehrung.pdf Stand 20.07.2020
Daimagüler, Mehmet Gürcan (2018): Es gibt viele Menschen unter uns, die institutionellen Rassismus tagtäglich am eigenen Leibe erfahren. Unter: https://www.idz-jena.de/fileadmin/user_upload/PDFS_WsD3/Text_Daimagüler.pdf Stand 27.07.2020
El-Mafaalani, Aladin (2018): Von Ali und Andreas. Ursachen und Formen von Diskriminierung auf dem Arbeitsmarkt und Lösungsansätze. Unter: https://www.kiwit.org/media/material-downloads/2018_01_iq_konkret.pdf Stand20.07.2020
Gomolla, Mechtild / Radtke, Frank-Olaf (2009): Institutionelle Diskriminierung. Die Herstellung ethnischer Differenz in der Schule. 3. Auflage. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Hasters, Alice (2019): Was weiße Menschen nicht über Rassismus hören wollen, aber wissen sollten. München: Carl Hanser Verlag.
ICERD Parallelbericht (2015): Rassistische Diskriminierung in Deutschland. Erscheinungsformen und menschenrechtliche Verpflichtungen zum Schutz vor rassistischer Diskriminierung. Unter: https://www.institut-fuer-menschenrechte.de/fileadmin/user_upload/PDF-Dateien/Pakte_Konventionen/ICERD/icerd_state_report_germany_19-22_2013_parallel_FMR_Diakonie_2015_
de.pdf Stand 20.07.2020
Iser, Gaspar Jurik / Roth, Johanna (2020): Der Rassismus ist allgegenwärtig. Unter: https://www.zeit.de/politik/ausland/2020-06/rassismus-usa-schwarze-menschen Stand 10.02.2021
Salihi, Nadine (2020): Zugewanderte sind in besonderem Maße von der Corona-Pandemie betroffen. Unter: https://www.jugendhilfeportal.de/fokus/coronavirus/artikel/zugewanderte-sind-in-besonderem-masse-von-dercorona-pandemie-betroffen/ Stand 10.02.2021