Deutsch
Prof. Dr.ª Quezia Vila Flor Furtado[1]
Paraíba Eyalet Üniversitesi (Universidade Federal da Paraíba – UFPB) – Brezilya
Eylül 2015 tarihinde, Brezilya’da alfabetikleştirme döngüsü katılımcılarının okuma, yazma ve matematikteki yetkinliklerinin değerlendirildiği 2014 Ulusal Okur Yazarlık (Alfabetikleştirme) Değerlendirmesi’nden[2] (Avaliação Nacional de Alfabetização – ANA) alınan veriler kamuoyuna açıklandı. Sonuçlar tatmin edici değildi ve 8 yaşındaki çocukların beşte birinin cümleleri okuyamadığını, 3. sınıf öğrencilerinin çoğunun küçük metinlerde yalnızca ‘aşikar’ bilgileri tespit edebildiğini ortaya koydu.
Yalnızca yaş/sınıf sapmalarından muzdarip değil, aynı zamanda “[…] aile içi şiddet, cinsel şiddet ve/veya sömürü, çocuk emeği sömürüsü, sokakta yaşam, kaybettirilme, uyuşturucu kullanımı ve daha bir çok şeyin yanı sıra ölüm tehdidi”[3] gibi çocukluk çağında maruz kalınan temel insan hakları ihlalinin kurbanları da olan Casas de Acolhimento[4] sakini Gençler dikkate alındığında durum daha da kötüleşmektedir.
Bu gençler, sosyal, ekonomik, psikolojik ve eğitimsel gelişimlerini kırılgan hale getiren koşullar barındıran, toplumsal açıdan güvencesiz durumlarla doğrudan ilişki içerisindedir. Bu da şu anlayışı doğurur:
Bir grup açısından sosyal kırılganlık, tekrarlayan madde bağımlılığı, aile içi şiddet ile söz konusu grubun sağlıklı gelişimini engelleyen ya da durduran diğer koşulların varlığında, bir ya da birden fazla üyenin hastalığı olarak ifade edilebilir. Sosyal kırılganlık, üyelerinin ruhsal bozukluklardan muzdarip hale gelme olasılığını artıran, kişisel, sosyal ya da çevresel doğaya ilişkin risk faktörlerine maruz kalan aileleri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. (COUTO ve KOLLER 2009, s. 404 apud SILVA ve RAPOPORT 2017, ss. 2-4)
Sosyal kırılganlığın bu bağlamı yalnızca ailelerle ilişki risk faktörlerini gözler önüne sermez, böylesi bir ortamda yaşayan insanlar güvencesiz koşullarda ve bilgiye erişimleri sınırlı olduğu için sosyal dönüşümden geçemedikleri göz önünde bulundurulduğunda, anlamının ötesine geçerek sorunu daha da ağırlaştırmaktadır.
Dolayısıyla, sosyal kırılganlık yaratan risk faktörlerini hafifletmek için Çocuk ve Ergenlere yönelik Yasanın 53. Maddesiyle (Estatuto da Criança e do Adolescente) güvence altına alındığı gibi, nitelikli eğitime yatırım yapmak son derece kritiktir. “Çocuk ve ergenler, karakterlerinin eksiksiz gelişimini, yurttaşlık haklarını sağlamayı ve çalışmak için gerekli niteliği kazandırmayı […] hedefleyen eğitim hakkına sahiptir” (s. 9, 1990), dolayısıyla böyle bir eğitim çocuk ve gençlerin katılımcı yurttaşlığını (juvenile protagonism) ve sosyal güçlendirmeyi gözeten eğilimlerin geliştirilmesine katkıda bulunacak, yurttaşlık haklarının eksiksiz kullanılmasını ve sosyal dönüşümü engelleyen sorunların üstesinden gelmeye yardımcı olacaktır.
Program for Tutored Education (Paraiba Eyalet Üniversitesi tarafından geliştirilen PTE/Bilgi Bağlantı Noktaları – Kentsel Periferide Gençlerin Katılımcı Yurttaşlığı – PET/Conexão de Saberes – Protagonismo Juvenil em Periferias Urbanas) birimi bu bağlamda değerlendirilebilir. UFPB (Paraiba Eyalet Üniversitesi) kendisini, lisans öğrencileri tarafından geliştirilen öğretme, araştırma ve kapsam geliştirme araçlarının uygulanmasını öne süren ve temel sürükleyici kuvveti olarak LEHIA (Otonomi için Bireysel Öyküler vasıtasıyla Okur Yazarlık ve Okullaşma – Letramento e e Escolarização a partir de Histórias Individuais para Autonomia) alt projesine sahip bir kuruluş olarak takdim eder.
Programa dahil olan üniversite öğrencileri farklı disiplinlerden (Edebiyat, Pedagoji, Psiko-pedagoji, Hemşirelik, Uluslararası İlişkiler ve Hukuk) gelmektedir ve Paraiba eyaletinin başkenti João Pessoa şehrindeki Casas de Acolhimento misafirhanesinde yaşayan 12 ila 17 yaş arası gençlerle çalışmakta, eğitsel ve öğrenim faaliyetlerinde onlara geleneksel biçimde eşlik etmekte, bu gençler tarafından deneyimlenen olumsuz koşulların üstesinden gelmek üzere bir problem olarak kendini ifşa eden faktörleri inceleyen araştırmalara yatırım yapmakta ve belirli okullaşma bölgelerinde söz konusu gençlerin haklarını garanti etmek amacıyla müdahale ederek katkıda bulunmaktadırlar.
Bu projenin amacı, eğitsel edinim ve aktarım araçlarında daha üstün sonuçlara ulaşmak, okul eğitiminde özerkliği güçlendirmek ve okuldaki öğrenme güçlüklerinin üstesinden gelmek üzere çocukluk ve gençlik dönemine ilişkin çalışmalara ve müdahale araçlarına katkıda bulunmaktır.
Üniversiteden Temel Eğitime birbirlerine eklemlenen bu eylemler, bu projede söz konusu ergen bireylerin haklarının bir teminatı olarak, diyalog ve dinleme yoluyla müdahaleye imkan veren eğitimci Paulo Freire’nin[5] Halk Eğitimi görüşünün genel çerçevesi vasıtasıyla kendini ortaya koymaktadır.
Diyalog vasıtasıyla, “kendini dünyaya ve başkalarına açan öznenin, bu jestle yani, kendisini Tarih boyunca huzursuzluk, merak ve sürekli hareket halinde bir bitimsizlik olarak teyit eden diyalog ilişkisiyle yola koyulduğunun” farkına varırız. Bilmeye açıklık ve araştırma hissinin baskın gelmesi, öğrenimde başarısızlığa yol açan koşullara hapseden gerekçeleri öğrenme merakı nedeniyle barınaklardaki gençlerin eğitim süreçleriyle bağlantılı endişelerin ortaya döküldüğü bu diyalog ilişkisini açığa çıkarır. Bu gibi bir hareket dinleme eylemi olmaksızın mümkün olmayacaktır:
Dinlemek, açıkça birinin işitsel olanaklarının çok daha ötesine geçen bir şeydir. Burada tartışıldığı gibi, dinlemek, dinleyicinin bir diğerinin konuşma, jest ve farklılıklarına kendini açtığı sürekli bir mevcudiyet anlamına kalır. […] Gerçek bir dinleme, hiçbir surette kendi varlığımı, katılmama, karşı çıkma ya da kendimi konumlandırma hakkımı ortadan kaldırmaz. Aksine, ancak iyi şeklinde dinleyerek kendimi ya da ideolojik konumumu daha iyi ifade etmeye hazırlanmış olurum. Kendini önyargısız olarak bir başkasının konuşmasını dinlemeye veren bir özne olarak iyi bir dinleyici, kendi konumunu zengin bir biçimde dile getirir. Kesinlikle, çünkü muhalifinin konuşmasını olumlayıcı tutum sergileyerek dinler, çünkü dinler ve asla otoriter değildir. (FREIRE, 1996, s. 75).
Bu dinleme süreci vasıtasıyla, bu gençlerin gerçek eğitim ihtiyaçlarını ve okullaşma sürecinde yaşadığı zorlukları tespit edebileceğimize, dolayısıyla bu konuda aracı olarak müdahale edebileceğimize inanıyoruz.
Üniversite ile temel eğitim arasında bağ kuran bu hareket vasıtasıyla, öğretme, araştırma ve erişim sağlamayı bir araya getirerek, sosyal açıdan kırılgan bireylerle saygılı ve dürüstçe ilişkilenerek, yaşadıkları zorluklara ve taşıdıkları ihtiyaçlara ilişkin örgütsel kapasitelerine destek sunarak ve ergen bireyler arasında Eğitim Hakkının özendirilmesine katkıda bulunarak bir akademisyen ve yurttaş olan üniversite öğrencilerine bu türden bir formasyon kazandırmanın yollarını arıyoruz.
[1]Dr, Eğirim Bilimleri, Doç. Dr., Eğitim Metodolojisi, Sosyal Bilimler ve Halk Eğitimi Enstitüsü, Paraiba Eyalet Üniversitesi.
[2]Tüm çocukların 3. sınıfın sonu itibariyle temel okur yazarlığı kazandığını garanti etmek üzere Eyalet, Devlet ve belediye düzeyinde hükümetlerin verdiği bir taahhüt olan Doğru Yaşta Okur Yazarlık Kazanımına Yönelik Ulusal Antlaşma (Pacto Nacional pela Alfabetização na Idade Certa – PNAIC) düzenlemesini değerlendirmeyi amaçlayan ANA ilk defa 2013’te gerçekleştirilmiştir.
Ayrıntılı bilgi şu adreste mevcuttur; <http://g1.globo.com/educacao/noticia/2015/09/nao-sao-historias-de-sucesso-diz-ministro-sobre-dados-de-alfabetizacao.html>
[3]Plano Estadual de Promoção, Proteção e Defesa do Direito de Crianças e Adolescentes à convivência familiar e comunitária. 2013, sy. 30-31.
[4]Brezilya Çocuk Mahkemesi’nde davaları görülen gençlerin barındığı geçici konuk evleri.
[5]Kurtuluş Pedagojisi (Befreiungspadagogik
KAYNAKÇA
BRASIL, Estatuto da Criança e do Adolescente. Bağlantı: <http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L8069Compilado.htm>. Erişim tarihi, 10 Mart 2016.
FREIRE, Paulo. Pedagogia da autonomia: saberes necessários à prática educativa. São Paulo: Paz e Terra, 1996.
PARAÍBA, Plano Estadual de promoção, proteção e defesa do direito de crianças e adolescentes à convivência familiar e comunitária. 2013. Bağlantı: <https://zeoserver.pb.gov.br/portalsuas/suas/arquivos/plano_pecfc_corrigido.pdf>. Erişim tarihi, 10 Mart 2016.
SILVA, Sabrina Boeira e RAPOPORT, Andrea. Desempenho escolar de crianças em situação de vulnerabilidade social. Bağlantı:
<http://ojs.cesuca.edu.br/index.php/educacaoemrede/article/view/410>. Erişim tarihi, 06 Nisan 2017 Perşembe.
