Deutsch
Dr. Simone Blaschka-Eick
Bremerhaven Alman Göç Müzesi Müdürü
1850’de ABD’nin Illinois eyaletinde bulunan Cook Caunty’nin 41. bucağı resmi olarak Almanca bir ad olan Schaumburg adını almıştır[2]. O ana kadar Schaumburg adını yalnızca Kuzey Almanya’da bulunan Schaumburg-Lippe Prensliği ve Schaumburg Kontluğu taşımıştır[3]. Günümüzde Schaumburg bölgesi Aşağı Saksonya eyaletinde bulunmaktadır ve Schaumburg bucağı Chicago’nun bir dış semtidir.
Prenslikten ve kontluktan 1831 ve 1914 yılları arasında 7.981 kişi ABD’ne göç etmiştir[4]. Bunlardan 91 erkek, kadın ve çocuk 1845 ve 1847 yılları arasında Illinois eyaletinde küçük bir yer olan Sarah’s Grove’e geçmiş ve 1850’de bu küçük yerin adı Schaumburg bucağı olarak değişmiştir. Schaumburg’lu bu ilk 91 göçmenin arkasından 30 yılda bir dizi aile zincirleme göçmenler olarak Schaumburg bucağına geldi.
Amerikan ve Alman Schaumburg’ları arasındaki dış farklılıklar birbirine bu denli zıt olamazdı: Bir tarafta uçsuz bucaksız, medeniyetten uzak bozkırlar ülkesi, diğer tarafta bin yılı aşkın süredir varolan köyler ve kültür manzaraları. Ancak Alman Schaumburg’unda nüfus artışı, miras hakkı ve kemikleşmiş toplumsal yapılar köylülerin büyük bölümünün gelir elde etmesini engellerken, bozkırların henüz ıslah edilmesi gerekiyordu. Ama Amerika’nın bozkırları Alman tarım arazilerinde uzun zaman önce tüketilmiş görünen tarımsal potansiyeli içinde barındırıyordu. Bu potansiyel Schaumburglular’ı Amerika’ya çeken nedendi. Doğru kullanıldığında yalnızca aileye değil, sonraki kuşaklara da güven ve refah vadeden bir potansiyeldi bu.
Schaumburglular Illinois’a göç etme kararını bilinçli olarak verdi. Yeni dünyaya ayak bastıklarında hepsinin eski yurtlarındaki topraklarını satarak elde ettiği, başlangıç için gerekli belirli bir sermayesi vardı. Ayak bastıktan sonra artık herşey kişinin kendi hünerine ve uyum sağlama çabasına bağlıydı. Almanya’daki alışkanlıklarının tersine Schaumburg bucağında çavdar ve arpa ekmediler. Onların yerine mısır ekmeyi öğrendiler ve öte yandan buğday ve patates ekimine yoğunlaştılar. Her iki türü kendi yurtlarından da iyi tanıyorlardı, ancak bu ikisi ve de hiç tanımadıkları mısır zorlu bozkır toprağı nedeniyle onları farklı düşünmeye zorluyordu. Uyum gösterme çabaları ve hızlı çalışmaları onları henüz 1850’de başarılı birer çiftçi yapmıştı. Ve çiftlikleri sonraki on yıllar boyunca büyümeye devam etti. 1860’lı ve 1870’li yıllarda yeni bir fırsat doğdu. Chicago’nun süt gereksinimi nüfus artışı nedeniyle hızla büyüdü: Schaumburglular şimdi de süt üreten çok başarılı ve varlıklı çiftçilere dönüştü[5].
Schaumburglular dini cemaat yaşamlarını yeni dünyaya ayak basar basmaz örgütlemeye başladı: Henüz 1847’de Aziz Petri cemaatinin kuruluşunda yer aldılar[6]. Kiliseyi Alman yurtlarında otoriter bir kurum olarak tanıyan insanlar burada bir Hrıstiyan cemaati kurmuşlardır. Artık kilisenin inşa edilmesini finanse ediyor ve cemaatin kendi kendini finanse edebilmesini sağlıyorlardı. Siyasi katılımları da erken bir dönemde başlamıştır: Schaumburg bucağında 1852’den itibaren yapılan seçimlere katılımları saptanabilmiştir ve bu katılım onların sorumluluklarının bilincinde birer demokrat olduklarını göstermiştir[7]. On yıl öcesine kadar feodal koşullar altında yaşıyor ve şimdi artık demokratik süreçlere etkin olarak katılıyorlardı.
Schaumburglular’ın evlilik ve dilsel tutumları konusunda daha az entegre olduları görülüyordu. Ne yazık ki 1850’li yıllarda Schaumburglular’ın birçoğunun İngilizceye egemen olmadıklarına ilişkin çok dolaylı ipuçları mevcut: Birçok Schaumburglu adının yanlış yazılmış olduğu 1850 tarihli ABD nüfus sayımı. Sayım memurları bir evden diğerine gidip kişisel olarak insanlara soru sorduklarından şu çıkarsama yapılabilir: Schaumburglular’ın birçoğu adlarının yazılışını İngilizce olarak harf harf söylemeyi bilmiyorlardı[8]. Yeni yurtlarındaki yaşama başlayalı henüz birkaç yıl geçmişken, dil ediniminde başlangıç zorluklarıyla karşılaştıklarından yola çıkılabilir, ancak Aziz Petri cemaatinde 1886’da Almanca konuşulan bir okulun kurulmuş olması, Schaumburglular’ın 1880’lerde dahi Almancalarından vazgeçmeye yanaşmadıklarını göstermektedir[9]. Ve Aziz Petri cemaatinin kilise kitapları şu şeyi de açıkça belgelemektedir: Schaumburglular 20. yüzyılın başlarına kadar kendi aralarında kalmışlardır. Torunlarının kuşağında dahi yüzde 20’si bir Schaumburglu ile evleniyordu, geriye kalanlar bir Alman ya da Alman-Amerikalı ile evlenmeyi tercih ediyordu[10].
Schaumburglu ailelerin birçoğu ekonomik açıdan başarılıydı, dini cemaatlerinde çalışıyor ve erkekler siyasi yaşama katılıyordu. Ancak Birinci Dünya Savaşı’na kadar topluluğun içine dışarıdan pek kimse giremiyordu, çünkü kendi aralarında evleniyor ve arazilerini aile içinde miras bırakıyorlardı. Almanca konuşmaya devam etmekle kalınmamış, günlük yaşamda ikinci ve üçüncü kuşakta dahi eski yurtlarının bölgesel lehçelerini, Schaumburg lehçesini kullanmışlardır. Burada tanıtılan ve Schaumburglular’dan oluşan küçük göçmen grubu böylece 19. yüzyılın ortasında Orta Batı Amerika’nın kırsal çevrelerine yerleşen Alman göçmenlerin tipik özelliklerini sergiliyor.
Kaynak:
[1] Bu yazı Simone Blaschka-Eick’ın 2002’de Hannover Üniversitesi’nde yaptığı “Lebenswege in die Neue Welt. Schaumburger Amerikaauswanderung im 19. Jahrhundert” başlıklı doktora tezinden alıntılara dayanarak kaleme alınmıştır.
[2] Zur Entstehung Illinois s.u.a. Howard, Robert P., Illinois, A History of the Prairie State, Grand Rapids 1972, S. 26 – 72; Miller, Karen, Opening the Northwest Territory, in: Sutton, R.M., The Heartland, Pages from Illinois History, Lake Forest 1995, S. 36 – 40; zu den Anfängen der Besiedlung Illinois s. (darin auch der Umgang mit den Native Americans) : Pooley, William V., The Settlement of Illinois from 1830 to 1850, Ann Arbor 1968, S. 352/ Zur Entstehung des Cook County s.u.a. White, Jesse (compiled by), Origin and Evolution of Illinois Counties, State of Illinois 1999, S. 44 – 58
[3]Schaumburg bölgesinin oluşum tarihi üzerine verilerin toplanması, yer aldığı yayın: Maack, Walter, Die Grafschaft Schaumburg, Rinteln 1974 (2. Baskı); Hauptmeyer, Carl – Hans, Souveränität, Partizipation und absolutistischer Kleinstaat, Die Grafschaft Schaumburg (- Lippe) als Beispiel, Hildesheim 1980; Höing, Hubert (Hg.), Vom Ständestaat zur freiheitlich – demokratischen Republik, Etappen in Schaumburg, Melle 1995; Brüning, Kurt (bearb. von), Atlas Niedersachsen, Bremen 1950, S. 156
[4] Eigene Berechnung auf der Grundlage von Auswandererlisten zusammengestellt von Matzke, Heike (bearb. von), Schaumburger Auswanderer 1820-1914, Ergänzungen, Melle 1995; Rieckenberg, Heinrich (bearb. von), Schaumburger Auswanderer 1820-1914, Rinteln 1988
[5] Schaumburg Township Land Sales, A Record and Analysis of Public Domain Land Sales in Township No. 41 N, Range 10 E, of the 3rd Principal Meridian: Schaumburg Township, Cook County Illinois (Schaumburg Township District Library); Chicago and the Metropolitan Area, Population, Decennial Censuses 1840-1990, and Land Area 1990, with Metropolitan Area Definitions, bearb. von Lyle A. Benedict, Chicago 1992; Seventh Census of the United States, 1850, Non Population Schedules, Illinois, Cook County, Shomburg (Agricultural Census 1850); Sixth Census of the United States, 1860, Non Population Schedules, Illinois, Cook County, Schaumburg (Agricultural Census 1860); Agriculture of the United States in 1860, compiled from the Original Returns of the Eighth Census, Vol. II, Reprint der Ausgabe von 1864, New York 1990; The Statistics of the Wealth and Industry of the United States, Compendium of the Ninth Census, Vol. III, Reprint der Ausgabe von 1872, New York 1990; Tenth Census of the United States, 1880, Non Population Schedules, Illinois, Cook County, Schaumburg (Agricultural Census 1880);Van Vechten and Snyder’s Map of Cook and DuPage Counties, Chicago 1875; Mitchell’s Real Estate Map of Cook and DuPage Counties and Part of Will County Illinois, Published by William Mitchell, Chicago Illinois 1904
[6] St. Peter, Pictorial 76 Bicentennial Directory, ohne Erscheinungsort und Seitenzahlen, Illinois Collection Schaumburg Township District Library
[7] Poll List for Annual Town Meeting, Schaumburg Township, 1852; Poll List for Annual Town Meeting, Schaumburg Township, 1856; List of Voters at an Election holden on the sixth day of April 1858 in the Town of Schaumburg, Cook County, Ill.; Poll Book of an Election held at the House of Henry Rohlwing, in Town of Schaumburg Cook County, Illinois on the 2d day of July, 1870; Oath of office: 1856-1910 (Dokumente in der Schaumburg Township District Library)
[8] Seventh Census of the United States, 1850, Population, Illinois, Cook County (Excluding Chicago), Schaumburg Township (Census 1850)
[9] St. Peter, Pictorial 76 Bicentennial Directory, ohne Erscheinungsort und Seitenzahlen, Illinois Collection Schaumburg Township District Library ; Gemeinde-Ordnung und Kirchhofs-Ordnung für die deutsche evangelisch-lutherische St. Petri-Gemeinde, Schaumburg, Cook County, Illinois, Chicago Ill. 1905 (Kopie im Besitz der Verfasserin)
[10] Eigene Berechnung nach St. Peter’s Lutheran Church, 1. und 2. Kirchenbuch 1847-1910, Trauungen und Tote (Microfilms Schaumburg Township District Library)
