Mugwena Maluleke
Güney Afrika Demokratik Öğretmenler Birliği Genel Sekreteri
Pandemi sürecinde insan hakları hedefleri sınavdan geçmiş ve bir yandan yaşamı koruma ihtiyacı ön plana çıkarken, diğer yandan da acil müdahaleler gerekmiştir. Pandemi sırasında sağlığa ilişkin kararların temel alınması gerekiyordu. Bu durum, ülkedeki her kararı hayatın korunmasının şekillendirdiği ve diğer önceliklerin de bunun ardından gelmesini gerektirdi. Güney Afrika, tıpkı birçok farklı ülkede olduğu gibi, pandemi ve diğer insani ihtiyaçlar karşısında yaşamı destekleyici yollara en iyi nasıl yaklaşılacağı konusunda kararsız kaldı.
Güney Afrika ilk COVID 19 vakasını Haziran 2020’de kaydetti, salgın ülke genelinde hızla yayıldı ve mutasyonları daha fazla endişe yarattı. Güney Afrika, ölüm, hastalık ve endişeye neden olan hastalığın doğası nedeniyle insan hakları sorunlarını gidermek için önlemler almakta hızlı davrandı. Pandemiyi kontrol altına almaya yönelik önlemler ekonomiyi de etkiledi ve yüksek işsizlikle sonuçlandı. Birçok kişi geçim kaynağını kaybetti. Çözüm olarak uygulanan önlemler, pandemiye ek olarak çözülmesi gereken farklı sorunlar doğurdu.
Güney Afrika’nın en büyük öğretmen sendikalarından biri olan Güney Afrika Demokratik Öğretmenler Sendikası, Temel Eğitim Departmanı dahil olmak üzere birçok kamu kurumu ile birlikte çalışarak toplumun ve öğrencilerin maske gibi kişisel koruyucu malze- melere erişim, öğrencilerin okula daha erken dönebilmeleri için öğretmenlere aşı temin edilmesi ve okul beslenme programının daha erken başlatılması gibi hayatı koruyucu hizmetlerden faydalanmalarını sağlayarak insan haklarının, özellikle de çocuk haklarının korunmasında önemli bir rol oynamıştır. Sendika standart çalışma prosedürlerinin geliştirilmesi sürecinde insan haklarına dayalı bakış açısını kullanarak düzenlemeleri sorgulamış ve bu düzenlemelerden etkilenecek olanların refahını desteklemiştir.
Bunun yanı sıra sendika, eğitim düzenlemelerinde, özellikle de öğretim ve öğrenimde çok önemli bir rol oynamış, engellere rağmen öğrenimin devam etmesini sağlamada öğretmenlerin rolü merkezi bir önem taşımıştır. Öğretmenler, öğrencilere ve topluluk üyelerine psikolojik ve sosyal destek sağlamıştır. Sendika, kendi üyelerini bu yönde destek sağlamaları konusunda eğitmiştir.
2020’de işsizlik %32’ye ulaştı ve ekonomi daraldı. Hükümetin bu dönemde aylık R350,00 tutarında temel bir hibe sağlama çabasına rağmen, bu miktar aileleri geçindirmek için yeterli olmadı. Karantina kısıtlamaları nedeniyle bu hibelerin tahsilatı da oldukça zor oldu. Gıda fiyatları bu dönemde hızla yükseldi ve bazı durumlarda gıda sıkıntısı yaşandı.
Okullar kapatılmak zorunda kaldı ve kademeli olarak yeniden açılarak her gün sınırlı sayıda öğrencinin okula gitmesine izin verildi. Pandemi, eğitim hakkını ciddi şekilde tehlikeye attı. Derslikler, düşük öğretmen-öğrenci oranı, internet erişimi ve diğer altyapı avantajları bakımından daha iyi durumda olan okullarda öğrenciler bazı sınırlamalarla öğrenmeye devam edebildi fakat yoksul topluluklardaki okulların normale dönmesi daha uzun sürdü.
İleri yaşına gelen öğretmenler ve yıllanan materyaller de okulların yeniden açılmasını zorlaştırdı. Sektör COVID nedeniyle 1100 öğretmeni kaybetti.
Pandeminin zirvede olduğu ve karantinanın en üst düzeye çıktığı dönemde okul beslenme programı tamamen kapatılmak durumunda kaldı. Bu durumun öğrencilerin gelişmesi üzerinde yaratacağı uzun vadeli etkiyi görmek için çok az hayal gücü bile yeterli olacaktır.
Pandemi sırasında kadınlara ve çocuklara yönelik istismar da artmıştır. Buna çeşitli koşullar katkıda bulunmuştur. Aile içi şiddet tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
En ağır darbeyi savunmasız kesimler almış ve ön saflardaki sağlık çalışanları başlangıçta kişisel koruyucu ekipman almakta zorlanmıştır. COVID 19 nedeniyle 1300 sağlık çalışanı hayatını kay betti. Günümüzde insan hakları konusu, İnsan Hakları Komisyonu’nun bir hastaneyi hijyen sorunları nedeniyle soruşturması ile yüksek alarm durumuna geçmiştir.
Sahte bilgilerin sosyal medya aracılığıyla yayılması artık çok daha kolaydır ve bu durum insan haklarını, özellikle de yanlış bilgilerin yayılması nedeniyle olumsuz etkilemektedir. Korkunun etkisiyle pek çok Güney Afrikalı, tıbbi açıdan sağlıklı olmayan sosyal medya tav-siyelerine uymuştur. COVID 19 için düzmece tedaviler sosyal medyanın her köşesinde bulunabilir.
Pandemi süresince insan haklarının korunmasında kamu kurumları güçlü bir rol oynamıştır ve insan haklarının yüksek seviyede korunmasını sağlamak için tüm kurumların güçlendirilmesi gerekmektedir.