Almanya’nın Sürekli Alarm Durumu* Ukrayna Savaşı ve Rusya Karşıtı Yaptırımlar – Wolfgang Bittner

* Bu yazı, Eylül 2022 sonu Kuzey Akım 1 ve 2’yi devre dışı bırakan ve sabotaj olduğu belirtilen patlamalardan haftalar önce kaleme alınmıştır. Yazar görüşmemiz sırasında, gündemin hızlı ilerlemesi nedeniyle güncellik sorunu ile karşılaşılabileceğini belirtmiştir. Son gelişmelere rağmen içerik güncelliğini koruyor. Hatta 5 Ekim itibariyle Kuzey Akım 2’nin bir bölümünün işler vaziyette olduğu ve gaz sevkiyatının devam edebileceği haberlere yansımıştır. Bu nedenle PoliTeknik’in bu yeni sayısı elinize geçtiğinde, gaz sorunu çok farklı anlatılarla devam ediyor olacak.

Alman Ekonomi Bakanı Robert Habeck 6 Haziran 2022’de Münih Zanaat Fuarı’nda daha önce birkaç kez tekrarladığı sözleri yine dile getirdi: “Büyük fiyat artışları bekliyoruz”. Buna göre sonbahar pahalı geçecek ve nüfusun yaklaşık yüzde 50’si “harcadığından azını kazanacağı” bir durumla yüzleşecek¹. Alman ekonomisi için enerji fiyatlarının sert artışı alım gücü kaybı, kredi darlığı ve yatırım zaafiyeti tehlikesi şeklinde üçlü bir risk barındırıyor. Ayrıca şirketler tarafında yatırımlardan kaçınmada bir artış söz konusu, bankalarda ise kredi vermeme eğilimi artıyor.²

Daha Haziran sonunda Habeck bu sözleri doğalmışçasına ve adeta tanrının buyruğuymuş gibi dile getirdi: “Durum gerçekten ciddileşebilir”³, o en kötü senaryoyu hesaba katıyormuş. Habeck’e göre “Kuzey Akımı 1’in tamamen engellenmesi” söz konusuymuş ve böylece Baltık Denizi’nden geçen doğalgaz boru hatlarından Rus gazı tedariğinin tamamen kesilmesi tehlikesi varmış⁴. Bu nedenle, Habeck diyor ki, durum “gerçekten ciddileşebilir”. Habeck’in öngörüleri birer birer gerçekleşiyor.

Bunun için de hiçbir tereddüt göstermeden halk daha az gaz kullanmaya, elektrik tasarruf etmeye, daha az duş almaya vb. çağrılıyor. Ev sahipleri ve resmi daireler sıcak su ve elektriği karneye bağlamaya başladı. Korona pandemisinde olduğu gibi, adım adım hedefinden sapan, varlığı tehdit eden bir siyasetin çıkarı için insanlar kendilerini etkiye açık hale getiren, bitmeyen bir alarm modunda tutuluyor.

Oskar Lafontaine Habeck’e kısa ve öz bir yanıtla karşılık verdi: “Eğer halkın çıkarı düşünülüyorsa, o zaman yalnızca bir çözüm var: En kötü senaryoyu engellemek için Kuzey Akım 2’yi açın”⁵. Ve devamında şunları söyledi: “Biden’ın Washington’da Scholz ile gerçekleştirdiği basın toplantısında, Scholz’a Baltık Denizi’nden geçen boru hattı Kuzey Akım 2’nin hizmete girip girmeyeceğinin kimin kararına bağlı olduğunu açıkça ifade etmesi gerçekten utandırıcıydı. Ne zaman bir Alman başbakanı Washington’a şurada dur deme cesareti gösterecek”.

Ukrayna savaşı konusunda Lafontaine ünlü Amerikalı ekonomist Jeffrey Sachs’tan alıntı yaptı: “Ukrayna’da yürüyen savaş Amerikan yeni muhafazakâr hareketinin (Neocons) 30 yıllık projesinin zirvesidir. Biden hükümetinde ABD’nin Sırbistan (1999), Afganistan (2001), Irak (2003), Suriye (2011) ve Libya (2011) savaşları için çabalayan ve Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesini provoke eden aynı yeni muhafazakârlar yer alıyor”.⁶

Bu bağlamda Ukrayna üzerine Papa’nın yorumu aydınlatıcıdır. Franziskus 19 Mayıs 2022’de Ukrayna hakkında kendisiyle yapılan bir söyleşide, nitekim Papa önyargısız olarak kabul edilebilir, “Kırmızı Başlıklı Kız” şemasından uzaklaşmak gerektiğini belirtmiştir: “Kırmızı Başlıklı Kız” iyiydi ve Kurt da kötü. Burada soyut türden metafizik bir iyi ve kötü yok”. “Biz yalnızca çirkin olanı görüyoruz, bu savaşın arkasında yatan ve belki de bir bakıma ya provoke edilen ya da engellenmeyen bir dramın tamamını değil“, Papa’nın söylediği buydu. Ve o, sözlerine şunu eklemiştir: “Ve ben silah deneme ve satma isteği görüyorum”.⁷

Franziskus açıklama getiriyor: “Birileri bana bu noktada şunu söyleyebilir: Ama siz Putin’den yanasınız! Hayır, değilim. Böyle bir şey söylemek kolaya kaçmaktır ve yanlıştır. Ben sadece oldukça karmaşık olan nedenler ve çıkarlar üzerine kafa yormaksızın, karmaşıklığın iyi ile kötü arasındaki ayrıma indirgenmesine karşıyım”.⁸

Ukrayna’daki savaş her ne kadar desteklenmese de, bu ihtilafın temelinde yatan nedenleri aydınlatmak için Ukrayna’da savaş öncesi hüküm süren durum hakkında bilgi sahibi olmak anlamlı ve önemli. Ancak bu konuda konuşmak varlığı tehlikeye atan bir hal alabilir.

Buna rağmen aylar süren dikkatli bir itidalden sonra Kuzey Akım 2’nin açılmasını isteyen siyasetçi sayısı artıyor. Öyle ki, Sarah Wagenknecht 5 Tammuz 2022’de Twitter’den şunu yazdı: “Koalisyon hükümeti sonuçları kontrol edemiyor. Prognos araştırmasına göre gaz tedariğinin durması durumunda GSMH yüzde 12 çökecek ve bu 5.6 milyon işsize neden olacak. Ekonomik savaş bizi mahvediyor, Rusya’yı değil! Yaptırımlar kaldırılsın, gerektiğinde Kuzey Akımı II üzerinden gaz alınsın!”.⁹

Kuzey Akımı 2’nin hizmete geçmesi talebi ve de ABD’nin bu projeyi engellemesi yeni değil. Trump hükümeti yıllarca muhalefet yaptı ve hatta geniş ölçekli, uluslararası hukuka aykırı yaptırımlar uyguladı.¹⁰ Ama Angela Merkel ve Olaf Scholz – başbakan olarak Washington’daki ilk ziyaretine kadar – Baltık Denizi’nden geçen ikinci boru hattını siyasi değil, uygulanabilir bir ekonomik proje olarak görüyordu. Ama sonra ABD Başkanı Joseph Biden Alman Başbakanı ile yaptığı görüşme vesilesiyle boru hattının hizmete sokulmasını deyim yerindeyse yasakladı. Aslında Almanya gaz ihtiyacını Rusya’ya yaptırımların arttırıldığı ana dek Kuzey Akım 1 ve Ukrayna’dan geçen boru hatları üzerinden kolayca karşılayabiliyordu. Peki Kuzey Akım 2 neden bu kadar gerginlik yarattı? Rusya’nın sözleşmelerde belirtildiği gibi Kuzey Akım 1 üzerinden taahhüt ettiği gazın tamamını sevk etmesi için çalışmak mantıklı ve anlamlı olmaz mıydı? Ama bu bir yanılsamaydı. Rusya taahhütlerini yerine getirmekte ısrarlı, sözleşmenin ihlalini düşmanca bir tavır olarak görüyor ve Rusya gaz sevkiyatını reddetme olanağına sahip, ki bu felaketi hızlandırıyor.

Bir de Kuzey Akım 2’nin büyük finansal ve teknik zahmetlerle inşa edilmiş ve çalıştırılmaya hazır olması buna ekleniyor. Bu boru hattı ile Almanya ve Batı Avrupa’nın gelecek on yıllar boyunca nispeten düşük maliyetle enerji güvenliği sağlaması düşünülüyordu – plan buydu. Bu planlamalar baltalanmaya devam edilirken, yatırım yapan Avrupalı şirketler ve vergi mükellefleri milyarlarca zarar ediyor.

Gazın boru hatları üzerinden sevk edilmesi normal ucuz yoldur, çünkü diğer seçenekler çok daha pahalıdır, ekonomik ve ekolojik değildir. Öte yandan sıvılaştırılmış gaz taşıyan tankerler ve terminaller henüz yapım aşamasında ve bu uzun sürecek, ayrıca enerji tedariği açısından ABD ve diğer güvenilir olmayan tedarikçilere sorgusuz sualsiz mahkum olma tehlikesi var.

Kuzey Akım 2’nin devreye sokulmasıyla felaketten dönülmesi talebi yalnızca Sol Parti’den gelmedi. Mecliste kayda değer bir konuşmayla Rusya’ya karşı uygulanan yaptırımları “yararsız” olarak nitelendiren AfD milletvekili Steffen Kotré için Kuzey Akım 2’nin devreye sokulması acilen gerekli. Bunun üzerine Başbakan Olaf Scholz Kotré’ye öyle bir biçimde tepki göstermiştir ki, muhtemelen en iyi “aptallık ve gurur aynı ağaçta yeşerir” deyimiyle yorumlanabilecek bir şekilde yanıt verdi. “Şunu belirtiyorum: AfD yalnızca sağ popülist bir parti değil, ayrıca Rusya’nın bir partisidir”.¹¹ NachDenkSeiten adlı çok ziyaret edilen internet forumunun editörü Albrecht Müller, sert ama yerinde bir yanıt verdi: “Bu ifade o kadar aptalca, tarihten o kadar bihaber, o kadar düşüncesizcedir ki, bu şahsın hükümetimizin başında olduğu gerçeği karşısında insan sadece yüzünü kapatabilir”. Müller’e göre bir partiye Rusya’nın partisi olduğu suçlamasına yöneltmek, bu suçlamayı yapan politikacının “uyguladığı siyaset büyük ölçüde ABD tarafından belirlendiği” için şaşırtıcıdır. “Yaptırımlar, yumuşama politikalarına son verilmesi, silahlanma, silah sevkiyatı – bunların tamamı Başbakan Scholz’un partisinin belirlediği programa denk düşmüyor…”.¹²

6 Temmuz’da Sol Parti’nin enerji uzmanı Klaus Ernst de görüş bildirdi. O, yaptırımların kaldırılmasını ve de enerji tedariği konusunda Rusya ile görüşülmesini talep etti – ve bu yüzden şiddetli bir muhalefetle karşılaştı, hatta kendi partisinde bile. Ernst 6 Temmuz 2022’deki bir söyleşide, Welt haber kanalına, Almanya’da sert artış gösteren fiyatlar karşısından Rusya’ya uygulanan yaptırımlara devam edilmesine “etik değil” demiştir. Ona göre federal hükümet “enerji tedariğini güvence altına almak için her şeyi yapmak…” zorunda. “Uluslararası hukuka aykırı bir savaş yürütüyor olsa da, Rusya ile konuşulmalı. Gaz tedariği başka yollardan sağlanamıyorsa, Kuzey Akım 2’yi geçici olarak açmak da görüşülmeli”.¹³

Sol Parti parlamento grup başkanı Dietmar Bartsch bu sözleri eleştirme gereği duydu. Ona göre Ernst’in önerisi “görünüşe göre popüler, ama ne yazık ki dünyadan bihaber”. “Ukrayna’daki bu feci savaş” devam ettikçe Kuzey Akım 2’nin devreye sokulması talebi yanlış.¹⁴ Bu parti çizgisi ve Ernst bu çizgiden saptı, bu nedenle o – Sarah Wagenknecht gibi – hemen ikaz edildi. Sol Parti’nin daha fazla seçmen kaybetmesi hiç de şaşırtıcı değil.

ABD tarafından Rusya’ya karşı ve Alman halkının aleyhine belirlenen çelik gibi sert rotanın destekçi ve uygulayıcılarının tarafında, vatanseverliği “daima iğrendirici“ bulan ABD’nin akrabası siyasetçiler yer alıyor (Robert Habeck). Bunlar Joseph Biden ile hemfikirdir ve Rusya’yı mahvetmek istiyor (Annalena Baerbock) ya da federal mecliste temsil edilen bir partiyi Rusya’nın beşinci kolu olarak görüyor (Olaf Scholz).

Belki de bu denli ideolojik saplantılı fanatikler için – artık her ne kadar argümanlara kapalı olsalar da – 1943’te Nazi kış yardımının kullandığı bir slogana işaret etmek yeridir: “Hiç kimse aç kalmayacak ve donmayacak”. Günümüzde bu sözün şeklini değiştirmenin anısına şöyle yazılmalıdır: “Hiç kimse donmadan aç kalmayacak”.